Czy dom drewniany zawsze wygląda tak samo?

Wbrew pozorom domy drewniane to wiele zróżnicowanych rozwiązań. Różnią je zarówno kształty, użyte materiały, sposoby budowy, jak i podejście do izolacji. Kwestia ocieplenia domku drewnianego to także temat niejednoznaczny w kontekście budynków wykonanych z tego budulca. 

W lepszym zrozumieniu sposobów i możliwości, a także potrzeb związanych z termoizolacją domów drewnianych pomoże ich klasyfikacja. 

Rodzaje domów drewnianych 

Najbardziej ogólny podział wyróżnia domy drewniane: 

• z bali, 
• z listew, 
• szkieletowy, 
• ryglowy.

Domy z bali 

Bale to kłody drewna – obrobione pnie drzew takich jak świerk czy sosna. Przyjmuje się, że już średnica 5-centymetrowa wystarcza, aby tak spreparowane drewno można było nazywać balem. Oczywiście w celach budowlanych używa się o wiele grubszych kłód, na przykład o grubości 18 cm, 28 cm lub jeszcze większej. 

Ze względu na kształt wyróżniamy bale: 

• okrągłe – mają kolisty przekrój, ewentualnie są wyprofilowane w jednym miejscu, 
• płaskie – spłaszczone z dwóch stron, 
• półokrągłe – ścięte z jednej strony, 
• prostokątne – o przekroju prostokątnym, zazwyczaj nazywane belkami. 

W zależności od kształtu kłody, ale przede wszystkim zgodnie z oczekiwaniami inwestora są one łączone ze sobą na różne sposoby. Używa się do tego odpowiedniego frezowania, listewek, kleju lub wkrętów. Jest także wiele sposobów łączenia drewna w narożnikach domu, jednak w tym przypadku nie ma to wpływu na szczelność termiczną domu. Wybór odpowiedniej termoizolacji jest zależny między innymi od: 

• grubości bali, 
• ich kształtu, 
• sposobu ich łączenia. 

Domy z listew 

Wyglądają jak wykonane z bali. Jednak kłody w rzeczywistości wykonane zostały z listewek ukształtowanych na wzór walca. We wnętrzu znajduje się materiał izolacyjny – piana poliuretanowa, który ociepla całą ścianę. Jest to więc imitacja bali wykonana wyłącznie ze względów estetycznych. 

Bale wykonane z listew okrywających pianę poliuretanową mogą mieć oczywiście różne wielkości i kształt.

Domy szkieletowe 

Choć drewno stanowi w tym przypadku niewielki procent całej konstrukcji, to przyjmuje się, że dom szkieletowy to także budynek drewniany. Obok domów murowanych jest to obecnie drugi pod względem popularności rodzaj budownictwa. 

Zarówno pod względem ogólnej nazwy, jak i sposobów ocieplenia konstrukcje kanadyjskie, skandynawskie i niemieckie będą traktowane jednakowo. 

Domy ryglowe 

To także rodzaj domu szkieletowego, ale obecnie nie stosuje się już tego typu rozwiązań. Nie zmienia to faktu, że wciąż można natknąć się na historyczne budowle wzniesione z tak zwanej fachówki, czyli ściany ryglowej. 

Domy ryglowe dzielą się na: 

• szachulcowe – to konstrukcja drewniana złożona z poziomych, pionowych i okazjonalnie ukośnych belek, pomiędzy którymi jest zaprawa gliniano-słomiana lub gliniano-trzcinowa, 
• pruskie – pomiędzy pionowymi, poziomymi i ukośnymi belkami znajdują się cegły. 

Można spotkać budynki, których elewacje przywodzą na myśl dom ryglowy, jest to jednak wyłącznie element estetyczny.

Czy dom drewniany jest ciepły?

Drewno jest dobrym izolatorem ciepła. Oznacza to, że zatrzymuje ciepło o wiele skuteczniej niż beton lub cegły, ale gorzej niż dedykowane materiały termoizolacyjne. Budulec stosowany do wzniesienia domów drewnianych musi być ponadto odpowiednio długo wysezonowany i właściwie impregnowany, co dodatkowo poprawia jego przewodnictwo cieplne. 

Można natknąć się na informacje, że w przypadku ścian drewnianych o grubości wynoszącej minimum 20 cm można zrezygnować z ocieplenia ścian. Naszym zdaniem każdy przypadek należy rozpatrywać indywidualnie, a powyższe uogólnienie tylko czasami się sprawdza. 

Jeżeli wewnątrz domu cały czas jest chłodno lub zimno, oznacza to, że przegrody budowlane (ściany, podłoga, sufit, dach) mają zbyt wysoki, a więc niekorzystny współczynnik przenikania ciepła. Należy więc je docieplić. Sytuacja taka może zależeć jednak od wielu czynników, na które mają wpływ: 

• klimat, 
• grubość ściany w najcieńszym miejscu, 
• szczelność (ewentualne szczeliny między balami), 
• sposób zagospodarowania budynku. 

Kwestia klimatu jest oczywista: dom drewniany na południu Portugalii będzie utrzymywać wyższe temperatury niż ten postawiony wśród tatrzańskich hal. 

Wspomniane wcześniej 20 cm jest informacją bardzo nieprecyzyjną w przypadku bali okrągłych. W najgrubszej części mogą mieć 30 cm, a w miejscu styku ta wartość może być niewystarczająca. 

Szczelność ścian w domu drewnianym 

Szczelność zależy w dużym stopniu do tego, jaki kształt mają bale, jak zostały wykonane i w jaki sposób zostały ze sobą połączone. Klej, rodzaj frezowania, odkształcanie się drewna, a w końcu jakość tak zwanego mszenia – to wszystko ma duży wpływ na utrzymanie temperatury wewnątrz budynku. 

Z bali często powstają gospody i zajazdy. W przypadku dużej liczby gości, stale grzejących pieców albo paleniska na środku sali utrzymanie ciepła wewnątrz jest łatwiejsze niż pustym zazwyczaj domu. Jeżeli z projektu architektonicznego lub z doświadczenia wynika, że utrzymanie komfortowej temperatury nie będzie możliwe, należy pomyśleć o odpowiedniej termoizolacji.

Czym i jak wykonać ocieplenie domu drewnianego?

Dom wykonany z drewna przede wszystkim ma imponujący wygląd. Aby go zachować, właściciele decydują się na ogrzewanie podłogowe lub inne, elektryczne i mechaniczne formy utrzymania ciepła i pożądanego poziomu wilgoci. Jednak w przypadku szybko rosnących opłat za energię elektryczną i paliwa kopalne kwestia izolacji cieplnej zyskuje duże znaczenie. 

Dom wykonany z bali okrągłych również poprzedzony jest projektem architektonicznym. Dzięki temu wiadomo, jakie będzie przewodnictwo cieplne będą miały jego przegrody. Tego typu projekt zazwyczaj nie przewiduje dodatkowego ocieplania ścian, ponieważ miałoby to wpływ na wygląd budowli. 

Nie znaczy to jednak, że nie można podjąć się ocieplenia domku drewnianego. 

Jak ocieplić dom z bali? 

W przypadku domu z bali stosuje się głównie izolację termiczną pomiędzy warstwami drewnianymi. Piana poliuretanowa pomiędzy deskami lub półokrągłymi albo prostokątnymi balami doskonale spełnia swoją funkcję. Natomiast płaska powierzchnia z obu stron umożliwia dość dowolne jej zagospodarowanie. Zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz budynku można przytwierdzić fragmenty bali, tworząc wrażenie ścian w całości wykonanych z kłód, można przytwierdzić boazerię lub inne elementy drewniane, można również pozostawić wygląd desek. 

Jak ocieplić dom szkieletowy? 

Konstrukcja szkieletowa jest pomyślana między innymi pod kątem szybkiego wznoszenia i łatwej termoizolacji takiej budowli. Między płytami MFP jest odstęp wynoszący kilkanaście centymetrów, który wypełnia się materiałem izolującym. Ze względu na niewielką przestrzeń szczególnie istotne stają się właściwości izolacji, dlatego warto wybrać najlepszą. Szczególnie polecana jest piana poliuretanowa w postaci natryskowej. 

Dodatkowo można nanieść pianę PUR na zewnętrzną część ściany, aby uzyskać jeszcze lepszą termoizolację. Dzięki temu możliwe jest ocieplenie domu drewnianego od zewnątrz. 

W jaki sposób ocieplić dom ryglowy? 

Przede wszystkim warto skonsultować kwestię termoizolacji zarówno z konserwatorem, jak i ze specjalistami w zakresie ociepleń budynków. Jest to technologia sprzed wielu lat, dlatego należy przyjąć, że ocieplenie ścian ryglowych może wiązać się ze szczególnymi wymaganiami, również tymi dotyczącymi obciążenia. 

Jeżeli nie ma żadnych przeciwwskazań, należy przyjąć, że chodzi o budynek nieocieplony i z elementami drewnianymi. W takich przypadkach świetnie sprawdza się otwartokomórkowa piana PUR. 

Oprócz sytuacji opisanej wyżej w każdym przypadku można ocieplić dom drewniany pianą zamkniętokomórkową i otwartokomórkową. Drewno stosowane w budownictwie z bali i szkieletowym jest odpowiednio przygotowane i zaimpregnowane, dlatego z powodzeniem można wybierać pomiędzy lekką pianką otwartokomórkową i gęstą pianą zamkniętokomórkową. Również ocieplenie domku drewnianego od wewnątrz lub od wewnątrz pozostaje w gestii właściciela.

Jak ocieplić dach i podłogę w domu drewnianym?

Bale, deski czy boazeria to najczęściej zewnętrzna strona ściany domu drewnianego. Zarówno środek, jak i część wewnętrzna służą do podnoszenia komfortu mieszkania, w tym do łatwego ustawiania mebli, wygodnego sprzątania i skutecznego ocieplania. Podobnie jest w przypadku dachu i podłogi w domu z drewna. 

Jak ocieplić podłogę w domu drewnianym? 

Deski widoczne na podłodze stanowią wyłącznie zewnętrzną jej część. Pod nimi warto natrysnąć pianę poliuretanową, ponieważ zimne podłoże może pochłaniać znaczny procent produkowanego w domu ciepła. 

Oprócz tego piana PUR idealnie nadaje się do montażu ogrzewania podłogowego. 

Jak ocieplić dach w domu drewnianym? 

Na temat dachów napisaliśmy już obszerny poradnik. Wszystkie zawarte w nim informacje są tak samo aktualne dla domów wykonanych z drewna. Pomiędzy krokwiami warto zastosować pianę otwartokomórkową, która znakomicie zatrzymuje ciepło wewnątrz, a przy tym jest bardzo lekka i nie obciąża konstrukcji. 

Gont lub inna warstwa zewnętrzna dachu nie ma wielkiego wpływu na termoizolację dachu, pełniąc przede wszystkim funkcje estetyczne.

Piana poliuretanowa idealnie uzupełnia walory domu drewnianego

W naszym klimacie każdy rodzaj budynku wymaga termoizolacji. Natomiast od materiału służącego do ociepleń należy oczekiwać jak najlepszych właściwości. Z tego powodu piana PUR doskonale uzupełnia technologię stawiania domów z drewna. 

To właśnie piana poliuretanowa sprawia, że zimą udaje się skuteczniej zatrzymać ciepło, a latem poddasza pozostają o wiele chłodniejsze. Piana zachowuje swoją przewodność cieplną przez co najmniej 25 lat. 

Jako ciekawostkę warto wspomnieć fakt, że małe i duże elementy ozdobne na ogół powstają właśnie z piany PUR – również te imitujące drewno. Tym samym pomaga zachować szczególny charakter domu wykonanego z drewna.