Co sprawia, że drewno gnije?

Drewno to materia organiczna, podlega więc procesom rozkładu. Bardzo dużą rolę odgrywają w tym zarodniki różnych rodzajów pleśni. Gnicie, murszenie czy butwienie to różne nazwy prowadzące do takiego samego efektu – zniszczenia struktury drewna. 

Większość dachów skośnych w naszym klimacie opiera się na konstrukcji drewnianej. Dlatego łatwo można sobie wyobrazić niebezpieczeństwo wynikające z butwiejących krokwi, jętek i innych elementów. 

Gnicie drewna może doprowadzić do katastrofy budowlanej, a głównymi czynnikami, które biorą w tym udział, są: 

• strzępki pleśni – nitki rozrastającej się plechy grzyba, które rozkładają celulozę, powodując rozpad drewna, 
• wilgoć – w postaci wody albo pary wodnej powoduje między innymi pęcznienie materiału, 
• dyfuzja/efuzja. 

Dyfuzja/efuzja – proces niszczący i ratujący drewno 

Efuzja to proces polegający na tym, że jedne cząsteczki przemieszczają się między innymi cząsteczkami w kierunku mniejszego ciśnienia. W naszym przypadku oznacza to, że woda może wnikać w drewno, gdy panuje duża wilgotność powietrza, a następnie zmienia ośrodek, gdy środowisko zrobi się suche. 

Często zjawisko to jest błędnie nazywane dyfuzją. Żeby nie wprowadzać zamieszania, będziemy posługiwać się tymi pojęciami zamiennie.

Przeczytaj również: 

Wilgoć w domu - jak się zabezpieczyć, o czym pamiętać, czego unikać?

Zobacz test Dominika Strzelca jak zachowuje się drewno zaizolowane pianą PUR

Budowa dachu pokrytego pianą PUR – gnicie krokwi jest niemożliwe

Teraz, gdy dokładnie wiadomo, jakie czynniki i procesy są odpowiedzialne za gnicie drewna, koniecznie trzeba się przyjrzeć dachowi w domu. Dla uproszczenia weźmiemy pod uwagę tylko te jego elementy, które są istotne z punktu widzenia gnicia więźby dachowej. 

Patrząc od strony wnętrza domu, pierwszą warstwą pod tynkiem jest płyta gipsowo-kartonowa. Następną stanowi zazwyczaj folia paroizolacyjna. Folia ma bardzo wysoką wartość współczynnika oporu dyfuzyjnego Sd (warto wybierać minimum Sd=100). Oznacza to, że jedną z ważniejszych funkcji sufitu jest to, aby nie pozwalał on przenikać wilgoci bytowej. 

Wewnątrz dachu znajdują się drewniane belki krokwiowe oraz natryśnięta na nie i wokół nich otwartokomórkowa piana poliuretanowa (Sd=4). 

Dalej umieszcza się membranę wysokoparoprzepuszczalną (Sd=3). Jej celem jest transportowanie wilgoci tylko w jedną stronę: na zewnątrz domu. Oznacza to, że pozwala ona usunąć wilgoć znajdującą się w więźbie, a także tę, która mogła przedostać się przez elementy paroizolacyjne. 

To schemat budowy większości dachów w Polsce. Dzięki niemu krokwie cały czas mają możliwość oddawania wilgoci, a woda z zewnątrz nie ma do nich dostępu. Są to tzw. oddychające dachy. Dodatkowo dochodzi jeszcze wentylacja wspomagająca usuwanie wody spomiędzy warstw dachu. 

Definicje: 

Wilgoć bytowa – wilgoć wytwarzana przez codzienne czynności domowe, a także w procesach fizjologicznych; czteroosobowa rodzina wytwarza średnio 14 litrów pary wodnej każdego dnia. 

Współczynnik oporu dyfuzyjnego (Sd) – to „równoważna dyfuzyjnie grubość powietrza”, czyli parametr porównujący opór dyfuzyjny materiału i warstwy powietrza o wskazanej grubości (w centymetrach). Pozwala ocenić obiektywnie, jak dany materiał reguluje przenikanie wilgoci przez niego. 

Piana PUR po kilku latach – w praktyce

Branża budowlana opiera się na naukach stosowanych, dlatego powyższy schemat jest nie tylko skuteczny, ale rzeczywiście powszechnie wykorzystywany. Zarówno badania, jak i wieloletnie obserwacje naszych aplikatorów udowadniają, że więźba dachowa z prawidłowo natryśniętą pianą Purios nie tylko nie gnije – ona jest coraz bardziej sucha. Jednak warunkiem koniecznym są: 

• poprawnie zaprojektowana przegroda dachowa, 
• poprawnie wykonana przegroda, 
• właściwie przygotowana i natryśnięta piana otwartokomórkowa. 

Piana PUR – gnicie krokwi zależy od jakości drewna

Każdy, kto planuje budowę domu, musi mieć świadomość tego, czym jest więźba dachowa. Składają się na nią długie belki drewniane (krokwie) i rozmaite krótsze, np. jętki, wiatrownice, miecze. Pojawia się także wiele innych rodzajów belek i listew, np. łaty, murłaty, podciągi i inne – wszystkie wykonywane są z drewna. 

Wilgotność tarcicy (drewna z tartaku) jest zagadnieniem kluczowym, ważniejszym niż gatunek drewna albo jego twardość. Jej dopuszczalne wartości określają stosowne normy. Przyjmuje się, że zawartość wilgoci w drewnie budowlanym powinna odpowiadać warunkom, w jakich będzie ono eksploatowane. Dlatego wilgotność drewna budowlanego dla naszego klimatu to 15–18%. Dla porównania: drzewo zaraz po ścięciu ma ponad 35% wilgotności, a przechowywane w suchych pomieszczeniach – 8–12%. 

Powyższe jest bardzo ważne z następujących powodów: 

• wilgotność drewna przekłada się na rozwój grzybów i innych mikroorganizmów, 
• oznacza również ryzyko wypaczania, pękania i osłabiania struktury. 

Jeżeli do budowy konstrukcji dachu użyto drewna odpowiedniej jakości, właściwie sezonowanego, należycie osuszonego i staranne zabezpieczonego przed rozwojem drobnoustrojów oraz przed działalnością insektów, to dzięki zastosowaniu piany otwartokomórkowej w dachu położonym zgodnie ze sztuką budowlaną drewno będzie zachowywać poziom wilgoci optymalny, zapewniający mu trwałość i wytrzymałość. 

Warto sprawdzić, jak zachowuje się piana PUR po kilku latach

W Internecie można natknąć się na wiele opinii i informacji związanych z tym, czy piana PUR i gnicie drewna mają ze sobą coś wspólnego. Warto przede wszystkim zwrócić uwagę na to, że informacje poparte są zdjęciami i nagraniami wideo, natomiast opinie bardzo często nie mają potwierdzenia.

Mieliśmy również okazję rozmawiać z szefem elektrociepłowni, na dachu której znajduje się chyba najstarsza piana PUR w Polsce, bo natryśnięta ponad 40 lat temu. Dzięki temu wiemy, że dach od samego początku pełni idealnie wszystkie swoje funkcje. 

Więcej dowodów pojawi się z biegiem czasu – piana Purios to produkt młodszy niż materiały tradycyjne: wełna i styropian. Warto być na bieżąco z nowymi informacjami na temat tego, czy piana poliuretanowa ma jakikolwiek wpływ na gnicie drewna. 

Wnioski dotyczące wpływu piany PUR na gnicie drewna

1. Gnicie drewna to proces naturalny, wywoływany przez obecność drobnoustrojów w wodzie obecnej w drewnie, a także przez działalność niektórych owadów. Gnicie może doprowadzić do katastrofy budowlanej. 
2. Drewno nie gnije, jeżeli utrzymuje względnie stałą wilgotność pomiędzy 12 a 18% (a także nie jest rozkładane przez drobnoustroje i owady). Wyższe i niższe wartości mogą je zniszczyć. 
3. Piana PUR otwartokomórkowa ma prawie taki sam opór dyfuzyjny jak drewno, dzięki czemu wilgoć swobodnie wnika w strukturę, a następnie odparowuje (efuzja). 
4. Właściwa konstrukcja dachu sprawia, że wilgoć jest cały czas usuwana z miejsc, gdzie znajdują się elementy drewniane i piana PUR. Dzięki temu poziom wilgoci jest stały, a piana zapewnia świetną izolację termiczną. 
5. Do uszkodzeń drewna może dochodzić w wyniku naruszenia warstw dachu, przez które będzie ono narażone na bezpośrednie oddziaływanie wody.